Giáng sinh

Số là có anh bạn gợi ý nên hôm nay tôi mạo muội viết về tôn giáo một chút. Bạn cũng biết tôi vốn dĩ hiếm khi nói về đề tài kinh tế, xã hội, tôn giáo, chính trị chỗ đông người. Nhưng lâu lâu thiết nghĩ cũng nên đề cập ít nhiều. Đây đơn thuần là cảm nhận thầm kín của tôi, mong người đọc xem như cơn gió thoảng.

Nhà thờ

Tôi nhớ lúc nhỏ, cứ mỗi sáng Chủ Nhật là hay theo ba đi nhà thờ. Nhà thờ Tin lành nằm ngay chân cầu sắt lớn, rất thuận tiện. Những ngày đầu tôi thích thú vì đi nhà thờ gặp được rất nhiều chú bác, ai nhìn cũng trang nghiêm đĩnh đạc. Tới giờ tôi vẫn nghĩ những người hướng đạo đa số thuộc thành phần trí thức, nhất là ở quê ngày đó đạo giáo rất nhạy cảm, đặc biệt là đạo Chúa.

Tuần nào đi lễ tôi cũng gặp con nhỏ con cô bán trái cây ngoài chợ. Nói con nhỏ vậy thôi chứ nó lớn tuổi hơn tôi, có khuôn mặt tròn trĩnh với đôi mắt long lanh. Nghe có vẻ mắc cười chứ hồi đó tôi nghĩ nó là Thúy Vân hay Hằng Nga trong truyện thần tiên.

Sân trước nhà thờ có trồng hai cây nhãn. Nhiều lần tôi lén trèo lên ngồi đung đưa chân, dù hay bị người lớn la rầy. Mùa nhãn chín, trái thơm phưng phức cũng không dám hái.

Ngoài nhà thờ chính, bên hông phải còn có phòng thờ phượng và phòng sinh hoạt. Nhưng tôi chỉ mê cái ao cá sau nhà có rất nhiều cá bảy màu, cá ba đuôi sặc sỡ. Tôi cũng khoái chạy nhảy lung tung, tưởng tượng như đang chơi năm mười với mấy đứa khác. Thật ra là thui thủi một mình, đâu có dám quen ai.

Ngoài việc hứng thú với cái ao cá, tôi còn chìm đắm theo tiếng nhạc mỗi khi thầy đệm đàn, lúc với cây organ sang trọng khi thì cây piano accordion ngộ nghĩnh. Nhìn dáng thầy ôm đàn hai tay xòe ra rồi xếp lại, đồng điệu với âm thanh du dương phát ra, tôi mơ một ngày được đứng biểu diễn như thế.

Tôi còn được gửi vào sinh hoạt trong đội thiếu nhi. Mỗi dịp lễ lớn như Giáng sinh, tôi được diễn văn nghệ chung với các anh chị lớn. Một lần tôi đóng vai chú chiên, ra sân khấu trùm mền kín mít mà vẫn run như cầy sấy. Vậy mà tôi tự hào khoác lác với lũ bạn trong xóm.

Ngày vui càng qua mau, tôi càng chán đi nhà thờ. Nhớ mỗi lần lén ngước nhìn những người xung quanh cầu nguyện, đứng lặng yên như pho tượng khô khan lạnh lẽo, tôi cảm nhận một sự xa cách. Cuối buổi là giây phút thờ phượng Chúa, các con chiên ngoan đạo nhắm mắt hòa ca, rồi hai người được phân công cầm hai hộp gỗ đi từ từ qua ba dãy hàng ghế. Đi tới đâu ai cũng thành kính bỏ vào một lọn tiền, nom có vẻ tế nhị và kín đáo. Mà tôi cứ thắc mắc tại sao người ta không làm cái thùng công đức, ai có lòng thì tự nguyện đóng góp?

Hai ba năm sau tôi lớn thêm, bắt đầu mê chơi nhiều hơn. Rồi mỗi sáng Chủ Nhật bị ba thúc đi nhà thờ ngay lúc cao hứng, tôi biết cáu gắt. Ngồi lì suốt cả buổi trong nhà thờ, tôi chẳng biết làm gì. Trên bục thì thầy truyền đạo thao thao bất tuyệt, ở dưới thì tôi hậm hực như vịt nghe sấm, không biết bắt đầu từ đâu. Thỉnh thoảng còn được yêu cầu cùng đọc một trang nào đó trong Kinh thánh, hay cùng hòa giọng một bản Thánh ca. Rồi đứng lên ngồi xuống, đứng lên ngồi xuống. Sao người ta không đứng yên suốt buổi như vậy nhỉ?

Nhưng có lẽ khó hiểu nhất với đầu óc nông cạn của tôi là những giáo điều thầy giảng. Ba tôi nói thầy truyền đạo phải thật thông thái và nắm rõ thời cuộc. Cho nên trong mỗi bài giảng thầy đều lồng ghép một thông điệp hay tin tức nóng hổi nào đó, rồi đem ra bàn luận. Nói đàm luận thì đúng hơn vì chỉ có một chiều–người đứng thì nói người ngồi thì nghe. Uất ức nhất là mỗi khi nghe thầy giảng về thuyết tạo hóa, tim tôi rung lên bần bật với những điều nghe được trái ngược bài học ở trường. Giọng thầy sao thật mỉa mai báng bổ…

Chùa

Nếu như Chủ Nhật nào cũng theo ba đi nhà thờ thì thỉnh thoảng tôi mới theo mẹ đi chùa ngày rằm. Ngôi chùa nhỏ nằm khiêm tốn ngay rìa chợ, phía trước là hàng vịt ồn ào, nhất là vào những phiên chợ Tết. Bước vào cổng chùa đã nghe tiếng chuông ngân vang hương thơm nghi ngút, không gian cũng trầm lắng lại. Sự xô bồ của cảnh chợ dường như mất hẳn, lòng người mới thật khoan thai.

Đi chùa tôi gặp rất nhiều bà con thân thích, thời gian viếng chùa cũng nhanh gọn. Khách viếng chùa đủ mọi thành phần, khá nhiều khách vãng lai. Điều này có lẽ hơi khác với nhà thờ vì đa số được người quen dẫn dắt.

Sau khi tranh thủ thắp nhang cúng vái, ai nấy ra về. Có lần hai mẹ con ở lại tới giờ thuyết pháp, tôi quan sát thấy mọi người ngồi xếp bằng, thành tâm đọc kinh theo tiếng gõ mõ. Lúc đó tôi tranh thủ lượn vòng, mắt tròn xoe nhìn những pho tượng Phật vàng óng, phúc hậu. Tôi cũng hay trèo cây mận, cây mai. Mấy bà bắt gặp thường nhẹ nhàng khuyên bảo: “Con đừng trèo nghe con!” Họ chưa bao giờ lườm tôi bằng ánh mắt kỳ thị như nơi tôi vừa kể…

Trong tôi đương nhiên có sự so sánh, nhưng rồi tôi chỉ chọn một cuộc sống tự do phóng túng, thanh tịnh và hướng thiện.

Advertisement

Vietnam Idol 2010

Những ai theo dõi Vietnam Idol 2010 gần đây chắc không khỏi ngỡ ngàng với kết quả top 4. Với kết quả này, Uyên Linh là thí sinh có số phiếu bầu chọn thấp nhất. Lẽ ra theo quy định cuộc thi, cô sẽ phải hát ca khúc chia tay, hoặc để dừng ở đây hoặc để thuyết phục ban giám khảo một cơ hội đi tiếp. Nhưng bất ngờ, Đăng Khoa quyết định rút lui nhường tấm vé dễ dàng có được cho Uyên Linh.

Thiết nghĩ điều quan trọng trong mỗi cuộc chơi là biết dừng lại đúng lúc. Đăng Khoa đã làm rất tốt điều này, ít nhiều cũng tạo một ấn tượng đẹp đối với những ai quan tâm. Và tôi tiếc cho trường hợp của Uyên Linh–người có tài năng thực sự. Nhưng tôi không thể phát biểu cảm nhận về điều này, càng không thể bình luận gì thêm. Đơn giản vì tôi không phải là người trong cuộc.

Người ta thường không chấp nhận hay cố ý chối bỏ thực tế khi nó không theo những gì mong muốn. Thực tế biến giám khảo Diễm Quỳnh xưa nay vốn ôn hòa trở thành lố bịch với chính phán đoán của mình, mà trước đó đại đa số chúng ta đều đồng tình. Thực tế thúc đẩy giám khảo Nguyễn Quang Dũng chất vấn Đăng Khoa, rồi đánh mất niềm tin vào số đông khán giả. Thực tế cũng xém chút xây dựng một hình tượng ca sĩ đại diện cho thế hệ kém tài, mê hào nhoáng. Và cũng chính cái thực tế đó đã làm cho vài người hồ nghi về thái độ của Uyên Linh.

Nhưng rõ ràng Đăng Khoa đã tự nguyện rút lui, trình bày rất rõ ràng quan điểm của mình. Tôi chắc sẽ không theo dõi sự nghiệp của Đăng Khoa sau cuộc thi, nhưng tôi tôn trọng quyết định đó. Cũng như tôi cảm thông cho sự bối rối của Uyên Linh với những gì đang diễn ra trước mắt.

Tôi yêu mến giọng ca Uyên Linh ngay từ đầu. Tôi đánh giá cao sự trưởng thành và khả năng giao tiếp chân tình của bạn với khán giả. Nếu trong giây phút mất bình tĩnh bạn từ chối nghĩa cử của Đăng Khoa thì chắc mọi việc đã trở nên tồi tệ. Tôi tin Uyên Linh xứng đáng với sự tin yêu của mọi người. Hy vọng Uyên Linh sẽ dũng cảm bước tới, như sự can đảm rút lui của Đăng Khoa.

10:10:10 10/10/10

Lâu lâu lại có bác thắc mắc về khả năng viết lách của em. Xin thú thật một điều là em không giỏi văn chương, em cũng đang tập tành thôi các bác ạ. Xưa nay em vốn mang tiếng tự cao tự đại rồi, nếu không biết nổ thì cũng hơi kẹt. Thôi thì em xin phép khoác lác một tí, cho vui cửa vui nhà.

Tốt nghiệp tiểu học, em là một trong ba thủ khoa, được mười điểm môn văn. Cấp hai, em đạt điểm mười duy nhất. Cấp ba thì em không còn nhớ, chắc tệ lắm, nhưng thi đại học em cũng sơ sơ tám điểm. Ngoài ra trong lớp, điểm trung bình văn học của em lúc nào cũng thuộc hàng tốp. Nói thế không có nghĩa là em số một, em chỉ hạng tép rêu thôi. Nhưng em yêu tiếng Việt lắm, cái ngôn ngữ mẹ đẻ ấy mà. Tưởng chuyện nhỏ, chứ không phải ai cũng làm được đâu.

Đại ý em muốn nhắn nhủ với các bác là: đừng đem ý kiến chủ quan của mình để đánh giá người khác. Nếu thông tin hoặc ngôn từ, gọi chung là sản phẩm em làm ra — tác phẩm cũng được, có chỗ nào cần chỉnh sửa, xin các bác tập trung vào đó. Em sẵn sàng tiếp thu để tiến bộ thêm. Còn về nhân cách, thì để em, gia đình và những người quen biết nhận xét được rồi. Nào giờ em đã ít bạn, nên có thêm người ghét cũng không sao. Em chấp nhận. Nhân đây, em muốn cảm ơn các bác đã đồng cảm với những câu chuyện em chia sẻ.

Mời các bác chém thẳng tay!

Quà tặng

Mỗi khi lễ lộc, tiệc tùng, tôi lại có dịp tặng quà. Và chỉ cần một lời cảm ơn, một nụ cười cũng đủ là món quà ý nghĩa nhất mà tôi nhận lại được. Nhưng thật ra thì…

Tôi ghét tặng quà

Không phải vì tôi hẹp hòi. Cũng không phải tôi khô khan, không muốn tạo bất ngờ nho nhỏ cho những người xung quanh. Về tinh thần, một món quà dù nhỏ cũng mang lại niềm vui cho người nhận. Vì trước hết, quà tặng thể hiện sự quan tâm, lòng ngưỡng mộ, quý mến của người tặng. Đấy là chưa kể đến những nguyên tắc không thành văn trong quan hệ đối tác, hay khi nhờ vả người khác điều gì, quà tặng dường như không thể thiếu.

Với tôi, việc tặng quà nhiều lúc như sự thách thức. Đầu tiên là phải tìm hiểu sở thích, ý nguyện cũng như xu hướng từng thời điểm. Lắm lúc tốn khá nhiều thời gian và công sức để chọn được món quà ưng ý, có khi phải đặt hàng từ xa. Quà đắt tiền mà không hợp hoàn cảnh cũng mất đi ý nghĩa. Quà giá trị thấp đôi khi làm người khác đánh giá về mình, tạo ấn tượng không tốt cho lần gặp gỡ đầu tiên. Ít ai thừa nhận một điều — quá nửa những gì nhận được đều không thể sử dụng. Tôi biết nhiều người vẫn còn suy nghĩ “quà gì cũng không quan trọng, miễn sao gây được chú ý.” Quan điểm này thật lãng mạn, bởi dù có ngạc nhiên thích thú đến đâu, chỉ chừng năm phút là người ta có thể quên ngay, biết đâu vứt đi sau đó.

Tôi cũng không thích nhận quà

Khi nhận từ ai đó một món gì, dù nhỏ, tôi cũng tự an ủi rằng người ta còn quan tâm tới mình. Nhưng ngẫm lại, quà tặng tạo cho tôi cảm giác mang ơn. Biết mình có xứng đáng với nó, hay đó chỉ là một hình thức? Bạn bè chỉ cần thường xuyên thăm hỏi, trò chuyện đã là đáng quý. Tôi không có tâm lý chờ quà, vì không muốn bất cứ ai mất thời gian, công sức, tiền của cho mình.

Nếu bạn hỏi, món quà đặc biệt nhất mà tôi từng nhận được chính là chiếc máy nghe nhạc iPod nano từ một người bạn. Trước đây, tôi luôn mang theo bên mình và yêu quý hơn bất cứ món gì khác. Nó làm tôi thay đổi cách nhìn về sự đơn giản, tiện dụng và giá trị cần có cho một sản phẩm.

Lại một câu chuyện

Tôi có quen một cô bạn. Mùa Trung Thu này, cô và người bạn trai cùng đi chọn hộp bánh để anh tặng gia đình cô. Thật không còn gì bằng khi được người nhận mách nước chọn quà. Cô muốn bạn trai tặng hộp bánh mới nhất, ngon nhất cho bố mẹ kính yêu. Ban đầu, anh cũng đồng ý. Nhưng không may là hộp bánh cô yêu cầu lại hết hàng, phải chờ đợt hàng kế tiếp. Vài ngày sau, anh bạn trai bất ngờ mang tặng một hộp bánh khác. Thế là bạn tôi nổi giận, lời qua tiếng lại. Có thể với cô, món quà quan trọng hơn cách cho quà. Và đương nhiên quà năm sau phải hơn quà năm trước?!

Đánh giá

Ngô Bảo Châu

Lại nói về vị giáo sư đang gây làn sóng lớn trên các phương tiện truyền thông. Sau khi giáo sư được trao danh vọng, bên cạnh hào quang sớm thấy là hàng loạt phiền phức ngay trước mắt. Nhiều người tỏ lòng ngưỡng mộ giáo sư, đặt niềm tin và lấy làm tự hào. Giáo sư phát biểu: giải thưởng danh giá vừa đạt được không chỉ mang vẻ vang về cho quê hương Việt Nam, mà đó còn là vinh dự cho Pháp quốc, nơi anh đã có nhiều năm học tập và nghiên cứu. Báo chí đưa tin nhấn mạnh chữ “trao tặng quốc tịch” như hàm ý muốn giành lấy giáo sư cho riêng dân tộc mình. Thử hỏi nếu giáo sư không nhận thì việc trao tặng có hiện thực?

Không chỉ các tổ chức, cơ quan nhà nước loan tin nhiều đặc cách dành cho giáo sư, vài cá nhân cũng công khai hiến tặng những món quà to tát, khiến người ta phải trầm trồ và thật khó ngăn lòng đố kỵ. Trong đó phải kể đến “đảo chúa” đảo Tuần Châu. Ông mạnh miệng kính biếu giáo sư tòa biệt thự uy nghi sang trọng. Giáo sư tuổi trẻ tài cao tế nhị từ chối. Có người cho rằng đấy là vì lòng tự trọng. Cũng có kẻ hồ nghi với quyết định này. Liệu có phải anh ngại dư luận nên còn e dè? Hay anh miễn cưỡng khước từ? Chỉ mình anh biết.

Sự việc ồn ào đến nỗi nhà thơ, nhà báo quê hương là chùm khế ngọt phải đặt vấn đề. Nhà báo không cần câu nệ đả kích vị doanh nhân đảo chúa và nhiệt liệt tôn vinh lòng tự trọng của anh giáo sư. Nhà báo vạch trần sự lố bịch của hành động cho tặng — chẳng qua vì chút hư danh, và còn thách thức một ván cờ chính nghĩa. Vâng, công tác từ thiện được xem như cuộc hơn thua, đổi chác. Nhà báo ta đắc thắng vì cho rằng: trách nhiệm của kẻ giàu là phải chăm lo đời sống của vô số người nghèo khó trong xã hội. Đấy mới là thước đo phẩm giá, mà cái này thì Đào đảo chúa hơi thiếu. Có lẽ theo nhà báo, giàu sang có được là do tham nhũng, hối lộ, hay buôn lậu, tham ô? Còn hiệp nghĩa đích thực chính thuộc về mình!

Thiết nghĩ văn hóa cho nhận cũng đáng suy ngẫm. Khi bạn cho ai đó món quà có giá trị thấp, như bông hồng chẳng hạn, thì không mấy người bận tâm. Nhưng cho cả gia tài mới là điều đáng nói.

Có phải làm nhà thơ, nhà văn thì mặc nhiên đức cao vọng trọng? Làm nhà báo thì có quyền phê phán, đánh giá người khác? Và người giàu ắt hẳn bất nghĩa? Họa chăng, nhà thơ nhà báo kia cũng muốn bám theo chút tiếng vang, khi cùng góp tiếng nói trong phi vụ cho – nhận này?

Angelina Jolie và Brad Pitt

Cách đây không lâu, hai tài tử giai nhân nổi tiếng đầy quyền lực sang thăm Việt Nam. Kết quả chuyến đi: họ nhận nuôi một bé trai mồ côi. Nhiều người vui mừng cho bé từ nay đảm bảo một tương lai sáng lạn, và cảm phục tấm lòng nhân ái bao la của cha mẹ nuôi. Kỳ thực, vài người lại tiếc nuối. Tại sao Angelina và Brad chỉ cưu mang một thân phận? Vì danh tiếng chăng? Giá như, với cùng chi phí ấy, hai người nhận bảo trợ cho cả trại nuôi hàng trăm trẻ mồ côi khác, thì hay biết bao? Thế chẳng phải lòng nhân ái được tăng cấp số nhân? Hay tấm lòng vàng nào cũng cần có sự toan tính?

Tôi cho rằng không ai đủ cơ sở để đánh giá một người, nhất là khi không biết rõ về họ. Khi đánh giá một ai đó, bạn đã vô tình lấy thước đo của mình để áp đặt lên người khác. Những nguyên lý đạo đức đúng với người này không thể áp dụng cho người kia.

Viết

Nhiều người thắc mắc vì sao tôi hay viết gần đây. Câu trả lời: là vì tôi yêu văn chương.

Vâng, tôi thực sự yêu văn chương. Nhưng tôi lại không thích học văn. Tôi thích vận dụng ngôn ngữ, tìm cái hay trong từng câu chữ. Tôi không thích viết nhật ký. Tôi muốn viết để người khác đọc. Và tôi cũng là một độc giả. Tôi đọc tất cả những gì đã viết, cố gắng gọt giũa từng lời lẽ. Không phải để hay hơn, mà để được rõ ý và không thô thiển.

Tôi không có tham vọng mọi người hiểu hơn về mình thông qua những gì tôi viết. Cuộc sống ngày nay, ai cũng bận rộn, người ta đâu còn thì giờ để dành quan tâm, tìm hiểu một người. Tôi chẳng phải là một nhân vật gì đặc biệt, lại càng không có gì hay ho, thú vị. Nhưng tôi sẽ vui nếu bạn tìm thấy đâu đó hình ảnh quen thuộc như những gì tôi trải qua. Đơn giản vậy thôi.

Tôi không có nhiều lời hoa mỹ — nếu có, tôi đã làm thơ. Nhưng thơ kiểu tụi choai choai bây giờ hay làm, đại khái tỏ chí nam nhi, thì rỗng tuếch quá. Tôi viết văn. Mà cũng chẳng có chủ đề gì. Chỉ là viết lan man. Trước hết để mình khỏi quên ngôn ngữ. Khi viết ra một điều gì, đầu óc sẽ thanh thản hơn, suy nghĩ thêm phóng khoáng, chừa chỗ cho nhiều điều mới mẻ sắp đến.

Tôi lớn lên từ vùng quê hun hút, nghèo nàn, cằn cõi. Đường tôi đi lầy lội bùn đất đỏ. Tôi đã gặp nhiều người, làm nhiều việc. Thời gian có lúc trôi thật nhanh, có khi lê thê vô tận. Những ngày buồn, ngày vui tiếp nối. Giờ là lúc tôi nhìn lại chặng đường đã qua. Tôi nay đã già.

Tôi không phê phán cuộc đời này. Tôi chỉ viết thật về nó, dưới góc nhìn và suy nghĩ hạn hẹp của một người học viết. Và khi bạn nói thật, bạn không cần nhớ gì nữa.

Định kiến

Mỗi cá nhân sống trong một môi trường xã hội chịu ảnh hưởng và ràng buộc bởi cộng đồng đó. Riêng tôi, dù không được quyền lựa chọn, sinh ra và lớn lên trong nền văn hóa cổ truyền mang đậm chất Á Đông. Nếu xét theo một vài chuẩn mực đạo đức, có lẽ tôi là một người không ra gì. Tôi không cố tình che giấu điều đó, cũng không phải tôi xem nhẹ những luân thường đạo lý, những truyền thống vốn có. Bạn không nên vội phán xét tôi. Vì tôi cho rằng, không ai có quyền và tư cách để phán xét người khác. Đây chẳng qua là những suy nghĩ thật lòng tôi muốn chia sẻ cùng bạn.

“Cá không ăn muối cá ươn, con cãi cha mẹ trăm đường con hư”

Tôi thừa biết cha mẹ nào cũng thương yêu, che chở, đùm bọc và luôn dành cho con cái những điều tốt đẹp nhất. Nhưng tôi không thể bám víu vào đó mà sống. Tôi học sinh tồn và lớn lên từ những sai lầm của mình. Tôi không đi theo những định hướng hay sự mong chờ của cha mẹ. Và với tôi, cha mẹ không phải lúc nào cũng đúng. Nếu một ngày vì không nghe lời dạy bảo mà vấp ngã, thì tôi có đáng chê trách? Dù sao, đấy cũng là đường tôi đi, lựa chọn do tôi quyết định.

Bạn nghĩ gì khi nghe chính những người thân mình nói: “ba mẹ sẽ rất vui và tự hào nếu con được như giáo sư Ngô Bảo Châu.” Tôi sẽ không bao giờ được như anh, một nhân vật xuất chúng được nhiều người trọng vọng, lấy làm niềm tự hào. Vậy hóa ra tôi là một sự sai lầm, đáng xấu hổ vì tôi thất bại? Cả cuộc đời tôi phải sống theo ý muốn của người khác? Tất cả những gì tôi làm được, dù thành công hay thất bại, đều không quan trọng?

Tôi không làm tròn vai trò của một đứa con ngoan. Tôi thường không ăn muối và hay cãi lại cha mẹ mình, bạn ạ.

“Trọng thầy mới được làm thầy”

Vâng, tôi vẫn rất kính trọng những thầy cô của mình. Thầy cô đã dìu dắt, dạy dỗ tôi những bài học đầu tiên. Những tháng ngày đi học, tôi may mắn có được những thầy cô tâm huyết, cả đời hy sinh và tận tụy vì sự nghiệp giáo dục, uốn nắn những mầm non đâm chồi nảy lộc. Thương lắm mái tóc muối tiêu, bụi phấn rơi, tiếng kêu cót két khi thầy viết bảng. Quên sao được những lần cô phạt, roi vọt lúc tôi làm toán sai hay không thuộc bài. Tất cả chỉ còn là kỷ niệm.

Nhưng thầy cô không phải là những tấm gương soi. Tôi không nhớ có khi nào tôi ham đến trường để được học chữ nghĩa. Ký ức hiện về là chuỗi ngày khiên cưỡng, sống ép mình trong khuôn khổ. Lớp học tẻ nhạt quá, chán quá. Học trò là những khán giả thụ động, thầy cô như những nghệ sĩ khô khan, cùng gượng gạo cho xong một vở kịch tồi. Thầy cô lúc nào cũng phải chuẩn mực trước học trò và đồng nghiệp. Giữa thầy trò luôn có một khoảng cách, người trên kẻ dưới. Tôi chưa bao giờ có một người thầy như là một người bạn thân.

Với tôi, nghề nào cũng cao quý, cũng làm đẹp cho đời. Xét cho cùng, đi dạy cũng chỉ là một công việc, thầy cô cũng chỉ là những người thợ. Nhưng học trò lại không phải là khách hàng?! Cuộc đời vốn đã ngắn ngủi, mà chúng ta không xây dựng nổi một môi trường chan hòa, không sống thật với nhau. Sao phải là trò giỏi để được ưu ái?

Một câu chuyện

Tôi muốn kể bạn nghe một câu chuyện. Có một cặp vợ chồng trẻ, sinh được một cô con gái dễ thương, ngoan ngoãn. Đó là khoảng thời gian cả gia đình sống hạnh phúc.

Rồi những ngày tháng êm đềm qua mau khi cô con gái mắc phải chứng bệnh nan y. Vì thương con, cha mẹ cô làm đủ mọi thứ, nhất là người mẹ không bao giờ bỏ cuộc. Theo lời gợi ý của bác sĩ, hai vợ chồng quyết định sinh thêm một người con, với hy vọng mong manh cứu chữa được bệnh tình cho cô bé. Cô con gái thứ hai kháu khỉnh, hiếu động ra đời. Con bé rất mến và gần gũi người chị bất hạnh của mình.

Đến một ngày, cô bé con dưới mười tuổi ấy ra tòa kiện chính cha mẹ mình. Con bé cho rằng mình được sinh ra nhằm một mục đích. Cả cuộc đời cô sống là để hy sinh từng phần cơ thể nhằm chữa bệnh cho người chị. Người mẹ đau khổ giờ rất gay gắt, như không thể tin được điều đó. Người mẹ khẳng định mình đã sinh ra con bé và có toàn quyền quyết định, nhất là lúc con bé ấy còn quá nhỏ. Còn con bé lại quả quyết: mình cũng quan trọng và có quyền được sống một cuộc sống như mình mong muốn. Cô không thể tiếp tục chịu đựng những đau đớn mỗi khi lên bàn mổ để lấy xương, tủy ghép cho chị.

Cuối cùng, mọi việc vỡ lẽ khi chính người chị mang bệnh hiểm nghèo đã ép em mình phải làm như thế. Cô chị muốn ra đi được thanh thản, muốn hy sinh để cô em có được cuộc sống khỏe mạnh bình thường. Và hơn hết, cô không muốn người mẹ kính yêu phải chịu nhiều đau khổ vì cô. (My sister’s keeper – 2009, Cameron Diaz)

Tình bạn

Nếu cuộc đời là một quãng đường thì ai cũng cần có những người bạn đồng hành. Tôi cũng đang bước đi trên con đường của mình, đã gặp được những người bạn.

Có những tình bạn ngắn ngủi, gặp nhau chỉ thoáng qua và không chung nhau nhiều kỷ niệm. Cũng có khi đi cùng ai đó một đoạn đường dài, chia sẻ bao buồn vui, hoài bão. Những người bạn thường, giới thiệu các mối quan hệ, giúp đỡ một công việc mới hay đơn giản chỉ gặp nhau chào hỏi, uống dăm ba ly nước. Có họ, cuộc sống thêm phong phú, đa dạng. Mà những ai có quá nhiều bạn, thực ra họ không có lấy một người. Những người bạn thân là nơi để tôi gửi gắm tâm sự và tìm lời động viên mỗi khi thất bại trong cuộc sống. Họ luôn truyền nghị lực giúp tôi đi tiếp. Và tôi cũng may mắn từng có một người bạn tri kỷ tâm giao, cùng chia ngọt sẻ bùi.

Nhưng rồi, tất cả các mối quan hệ đều dễ dàng rạn nứt, đổ vỡ. Bởi lẽ, mỗi chúng ta sống trong vỏ bọc, lúc nào cũng đề phòng, khó chia sẻ và ít quan tâm nhau. Chúng ta không đến với nhau bởi lòng chân thành và luôn có một khoảng cách. Ai cũng có những kế hoạch, những hướng đi, những người bạn mới. Đúng vậy không bạn?

Đôi khi tôi thấy mình quá sâu sắc, quá xem trọng mọi thứ để rồi lần lượt đẩy những người thân thiết nhất rời xa mình. Tôi đã làm như vậy, với tất cả mọi người. Biết một ngày, có còn ai sẽ đưa tiễn tôi những bước cuối cùng?

Tiếng Việt

Tôi yêu tiếng nước tôi, từ khi mới ra đời
Người ơi…
Mẹ hiền ru những câu xa vời
À à ơi!
(“Tiếng nước tôi” – Phạm Duy)

Tôi không biết mình bắt đầu biết nói khi nào, cũng không biết từ bao giờ tôi đã yêu tiếng Việt. Tiếng Việt nhẹ nhàng, trầm bổng, thân thương và gần gũi. Chỉ mấy tiếng bập bẹ “ba ba” của trẻ thơ, ắt hẳn ba mẹ chúng khi nghe sẽ hạnh phúc lắm.

Ba mẹ sinh ra tôi, tài sản lớn lao nhất mà hai đấng sinh thành cho tôi chính là ngôn ngữ đầu đời. Từ nhỏ, tôi đã không được sống trong sự giàu có về vật chất. Ba mẹ tôi cũng không phải là nghệ sỹ để cho tôi những giá trị về tinh thần. Nhưng tôi cảm nhận được sự trong sáng, giàu tính tượng hình, tượng thanh của tiếng Việt. Cho nên tôi càng yêu quý, giữ gìn.

Ký ức về những ngày đi học giờ rất mờ nhạt. Tôi có thể mường tượng những ngày đầu tiên, chắc khó khăn lắm mới nắn nót được a bê xê. Rồi tôi cũng biết đọc, biết viết. Ai đi học chắc vẫn còn nhớ những năm tháng học trò phải vật lộn với môn chính tả. Tiếng Việt của tôi cũng rất dở, nhưng tôi luôn cố gắng sửa chữa mỗi ngày. Để học một chữ, tôi phải hình dung trong đầu về một khung cảnh nào đó. Căn nhà — lúc đầu chỉ nghĩ tới mấy cây cột, vách ngăn, mái che, giường ngủ. Lớn thêm chút thì biết đó là chỗ che nắng che mưa. Giờ mới thấu hiểu đó là mái ấm gia đình, nơi nuôi tôi khôn lớn; là bếp lửa mẹ nấu cơm, là chỗ ba tôi sửa xe, cạnh chiếc võng tôi nằm mỗi ngày. Và ở nơi đó, ba mẹ luôn chờ đợi tôi về, dù tôi có đi bao xa, ba mẹ đợi bao lâu.

Tôi còn nhớ môn học tiếng Việt mà ai cũng ghét. Hồi đó tôi cũng nghĩ: tiếng Việt thì ai chả nói được, sao phải học viết văn, học ngữ pháp? Nhớ những bài thơ cổ xưa, những áng văn khô khan mà mình vẫn phải học. Có hiểu gì đâu mà phân tích, bình luận. Tôi thừa nhận từng nghĩ làm văn là nói láo. Nhưng nói láo thế nào để thuyết phục người đọc thì trước hết việc vận dụng ngôn ngữ phải thật khéo léo và sáng tạo.

Lên cấp phổ thông, ngôn ngữ lẽ ra đã chỉn chu, kiến thức đã vững vàng, bắt đầu có thể đọc hiểu tài liệu khoa học, biết viết những văn bản hoàn chỉnh. Nhưng kỳ thực, không phải ai cũng đạt được điều tưởng chừng đơn giản đó.

Tiếng Việt ngày nay hỗn độn và lai căng, nghĩ càng buồn. Ngày xưa đời sống còn nghèo nàn, thiếu thốn, nhưng tổ tiên ta đã khơi nguồn và lưu truyền ngôn ngữ tinh hoa ấy. Thế hệ con cháu lẽ ra phải bảo tồn và làm phong phú tiếng dân tộc. Vậy mà…

Tôi không thích viết tắt. Bởi vì viết tắt chỉ tiết kiệm cho riêng cá nhân người viết một lượng thời gian không đáng kể, lại làm mất thời gian của rất nhiều người đọc. Giống như việc bạn đến trễ một phút sẽ làm mất cả một giờ của sáu mươi người tham dự cuộc họp.

Tôi cũng không hài lòng ngôn ngữ của giới trẻ ngày nay. Nhìn những dòng chữ nhăn cuội thật lạnh lùng, vô nghĩa. Tôi có thể động não để đọc hiểu những điều họ viết. Nhưng thử hỏi một người nhà quê, hay một anh kỹ sư nước ngoài học tiếng Việt, liệu có biết được họ đang vấp phải ngôn ngữ gì?

Ôi, sự đời sao có những điều ngán ngẫm!

English for IT

The two (02) most wrongly-pronounced English vocabularies many Vietnamese IT professionals encounter are: source and image.

According to Dictionary.com:

• source [sawrs, sohrs] [IPA: sɔrs, soʊrs] (not shoọt)
  (http://dictionary.reference.com/browse/source)
• im·age [im-ij] (IPA: ˈɪmɪdʒ) (not ì-mei)
  (http://dictionary.reference.com/browse/image)

C’mon, it’s 2007 now. Please be corrected!